Malaria .

Malaria ni ugonjwa unaoenezwa na mbu na kuambukizwa kwa binadamu na wanyama wengine kupitia vimelea wa ugonjwa huu.

Malaria ni ugonjwa unaotishia maisha usababishwao na vimelea waitwao plasmodium ambao huishi na kuzaliana wanapokuwa ndani ya damu. Ugonjwa huu husambaa baada ya kuumwa na mbu ambaye huueneza kutoka mtu mmoja kwenda mwingine. Baada ya vimelea kuingia kwenye damu huzaliana kisha kushambulia chembe hai nyekundu za damu. Dalili huanza kuonekana siku chache baadae.

 Na ugonjwa huu hujiludia kama hautatibiwa kwa uhakika na kwa dawa sahihi.

Sababu za malaria

 

Malaria inasababishwa na kuumwa na mbu jike aitwae Anopheles. Mara baada ya kukuuma mbu huyu huingiza vimelea wanaosababisha maralia katika mfumo wa damu ambapo hukaa kwa muda fulani na kuelekea kwenye ini ambako huzaliana na kusababisha ugonjwa.

Dalili za malaria

 Dalili za malaria zinaweza kuwa katika makundi mawili, maralia kali  na isiyokali.

Malaria isiyo kali hutambulika  wakati dalili zikiwepo, lakini hakuna ushahidi wa maabara kuonesha wingi wa vimelea na uhalibifu wa viungo vya ndani ya mwili. Watu wanaosumbuliwa na aina hii, wanaweza kupata malaria kali ikiwa mgonjwa akiachwa bila kutibiwa.

Dalili hizi kawaida ni pamoja na homa, uchovu, kichefuchefu, kutapika, maumivu ya kichwa, unyonge, maumivu ya misuli, baridi, jasho,kuharisha.

Malaria kali inakuwa na ushahidi wa maabara na husababisha baadhi ya viungo vya ndani ya mwili kuharibika. aina hii ina uwezo wa kusababisha kifo kama ikiachwa bila kutibiwa. Kwa jumla dalili za maralia kali ni:

• Homa na baridi kali

• kuharibika kwa mfumo wa fahamu

• degedege

• shida katika mfumo wa upumuaji

• upungufu wa damu

• Homa ya manjano na ini kutofanya kazi vizuri.

• Kutapika kila kitu

• Kupoteza hamu ya kula na kunyonya.

Matibabu kwa ugonjwa wa malaria

Matibabu ya ugonjwa wa malaria yanategemea kama ni malaria ya kawaida au kali.

Katika matibabu ya maralia isiyokali dawa za kumeza hutumika. Nazo ni kama vile;

• Artemether lumefantrine

• Dihydroartemisinin na Piperaquine

• Artemether sindano.

Katika matibabu ya maralia kali sindano ndizo zinatumika.nazo ni kama vile

• Artesunate sindano

• sindano za Quinine.

Kumbuka;  dawa za mara moja hazipaswi kutumiwa katika matibabu ya maralia. mfano SP

Kukinga ugonjwa wa malaria

Malaria mara nyingi yaweza kukingwa na moja kati ya njia hizi ambazo ni:

• Uelewa wa hatari

   - kujua kama upo katika hatari ya kupata ugonjwa wa malaria.

• kuzuia kung’atwa na mbu

     - kuepuka kuumwa na mbu kwa kutumia dawa ya mbu, kufunika mikono na miguu yako na kutumia chandarua.

• Angalia kama unahitaji kutumia vidonge kuzuia malaria

   - kama utahitaji, hakikisha unapata dawa iliyosahihi na kwa kiwango sahihi, na kumaliza dozi. Baadhi ya dawa zinazotumika ni;

• Atovaquone pamoja na proguanil

• Doxycycline

• Mefloquine.

• Chloroquine na proguanil

• Sulfadoxine na pyrimethamine.

• Uchunguzi wa maabara

   - kutafuta ushauri na matibabu ya haraka kama una dalili za malaria,

• kudhibiti mazaria ya mbu.

Matatizo yanayoweza kusababishwa na malaria.

Malaria ni ugonjwa mbaya ambao unaweza kusababisha kifo kama mtu hata tambulika kuwa mgonjwa na kutibiwa kwa haraka, hasa kwa wanawake wajawazito, watoto wachanga, wadogo na wazee.

Plasmodium falciparum ni vimelea vinavyosababisha zaidi maralia kali na vifo kwa wagonjwa wa malaria.

Matatizo ya malaria kali yanaweza kutokea ndani ya masaa machache au siku chache baada ya dalili ya kuonekana, hivyo ni muhimu kutafuta msaada wa haraka wa matibabu haraka iwezekanavyo.

Upungufu wa damu.

uharibifu wa seli nyekundu za damu na vimelea vya malaria inaweza kusababisha upungufu mkubwa wa damu.

Upungufu wa damu hupelekea seli nyekundu za damu kutoweza kubeba oksijeni ya kutosha kwenda kwenye misuli ya mwili,viungo na kuuacha mwili dhaifu na usionanguvu.

Malaria ya ubongo

Mara chache malaria inaweza kuathiri ubongo. Hii inajulikana kama malaria ya ubongo na inaweza kusababisha ubongo wako kuvimba, wakati mwingine kusababisha uharibifu wa kudumu wa ubongo. Pia inaweza kusababisha kifafa au kupoteza fahamu (kuzirai).

Matatizo mengine

Matatizo mengine ambayo yanaweza kutokea kutokana na malaria kali ni pamoja na:

• kushindwa kwa ini kufanya kazi na homa ya manjano.

• mshtuko (kushuka ghafla kwa shinikizo la damu)

• uvimbe wa mapafu (mapafu kujaa maji)

• tatizo la mfumo wa upumuaji.

• kushuka kwa kiwango cha sukari kwenye damu.

• kushindwa kwa figo kufanya kazi

• uvimbe na kupasuka kwa bandama

• upungufu wa maji mwilini

Malaria wakati wa ujauzito

Kama ukipata malaria wakati wa ujauzito, wewe na mtoto wako mna hatari zaidi ya kupatwa na matatizo makubwa, kama vile:

• mtoto kuzaliwa mapema kabla ya muda.

• mtoto kuzaliwa akiwa na uzito mdogo.

• kupungua ukuaji wa mtoto tumboni.

• kuharibika kwa mimba.

• kifo cha mama.

  kujifungua kichanga kilichokufa

matibabu kipindi cha ujauzito.

katika miezi mitatu ya kwanza .

• ·         Quinine ndio dawa salama inayopendekezwa.

Katika miezi mitatu ya pili na mitatu ya mwisho .

• ·         ALU na Quinine ndio dawa salama zinazopendekezwa.

Kuzuia malaria kipindi cha ujauzito.

SP ni dawa chaguo la kwanza kuzuia maralia wakati wa ujauzito .